Covid 19 ve Jinekolojik Kanserler
Covid 19 pandemisi hepimizi, tüm dünyayı etkiledi. Günlük pratiklerimiz tamamen değişti. Biz doktorların ilgilendikleri bölümler ile ilgili pratikleri de tamamen farklılaştı. Jinekolojik onkoloji rutinin de şu anda var olan, izlediğimiz ameliyat etmemiz gereken hastalara yaklaşım da tamamen farklılaştı. Hatta ameliyat tekniği bile farklı bir hale geldi.
Böylesi stresli, zor dönemde zaten yönetilmeleri zor olan jienkolojik onkoloji hastaları bir kat daha fazla dikkati hakediyorlar. Tedaviler düzenlenirken en önemlisi hastayı ailesini ve sağlık çalışanı olarak kendimizi korumamız şart. Olası riskler göz önünüde bulundurularak Covid 19 bulaşını en aza indirecek ama hastalığı da tedavi edecek ya da stabil tutacak tedavi seçeneği uygulanmalı.
Int J. Gyn Cancer dergisinde “Covid 19 pandemisi sırasında jinekolojik kanser hastalarının yönetimi” başlıklı bir makale yayınladı. Jinekolojik onkolojik hastalara yaklaşım ve siz hastaların bilgilenmesi açısından son derece önemli olduğunu düşünüyorum. Naçizhane kendi fikirlerimi de ekledim ama bunları “ “ içine aldım.
1. Jinekolojik hastaların muaynesi:
a. Yeni jinekolojik kanser tanısı konulmuş hastalar ve aktif tedavisi devam eden hastalar ile kısıtlanmalı. “Kanımca kemoterapi ve/veya radyoterapi alan hastalar çok gerekli olmadıkça muayeneye çağırılmamalı. En az temas en ideali”
b. Muayene sırasında en az sağlık çalışanı ile hasta görülmeli.
c. Eğitim kliniklerinde öğrenciler gerekli olmadıkça bu acil muayenelere alınmamalı
d. Ameliyat sonrası ya da izlem amaçlı muayeneler telefon ya da telekonferans ile yapılmalı
e. Çok çok gerekli olmadıkça tüm girişimler ertelenmeli. Örneğin takipde kullanılan rutin tümör belirteçleri ya da MR gibi görüntüleme yöntemleri mutlaka ertelenmeli. “Özellikle akciğer için Bilgisayarlı Tomografi çekilmesi çok önemli bir durum olmadıkça mutlaka ertelenmeli. Covid-19 tanısı için şu anda tüm tomografiler kullanılıyor ve hastanın buralardan virüs kapma ihtimali de var”
2. Rahim ağzı kanser öncülleri ve Rahim Ağzı kanseri için:
a. CIN 1 saptanan hastalar en erken 6 ay sonra çağırılmalı.
b. CIN 2 ve 3 saptanan hastalarda konizasyon kararı alındı ise 3 ay ertelenmeli. pandeminin durumuna göre 3 ay sonra yapılmalı.
c. Erken Evre rehim ağzı kanserlerinde ameliyatlar 6-8 hafta ertelenmeli.
d. Mikroskobik hastalık ya da düşük riskli hastalık (2 cm altında tümör ve düşük risk histoloji) olan hastalarda konizasyon ya da trakelektomi yapılabilir. “Bu noktada yönerge lenfadenektomi için son derece yuvarlak ifadeler kullanıyor. Bence her hasta kendi içinde değerlendirilmeli”
e. Görünen tümörü olna hastalarda yönerge neoadjuvan kemoterapi öneriyor.
f. Lokal ilerlemiş hastalıkta radyoterapinin “hipofraksiyon” şeklinde uygulanması öneriliyor. BU uygulamada radyoterapi dozu arttırılırken hastanın hastaneye gelme sayısı azaltılıyor. Covid19 negatif ise hasta için brakiterapi ertelenmemeli önerisi var.
3. Rahim Kanseri hastalarına yaklaşım
a. Düşük riskli erken evre hastalarda Mirena takılmalı
b. Yüksek riskli hastalarda basit histerektomi (Rahim alma ameliyatı) ve yumurtalıkların alınması öneriliyor. Lenf nodlarının alınması rutin olsa da bu hastalarda bu koşullarda sentinel lenf nodu yapılsın ya da yapılmasın gibi yuvarlak bir tanımlama yapılmış.
c. İleri evre hastalarda sistemik tedaviye yönlendirilmeli.
4. Yumurtalık Kanseri hastalarına yaklaşım
a. Yumurtalığında şüpheli kitle olan hastada tüm risk faktörleri CA 12.5, MR ve aile öyküsü gibi kriterler değerlendirilip ona göre karar alınmalı.
b. Tipik over kanseri olan hastada doku biyopsisi alınmalı ve bu olağan durum sonlanana kadar neoadjuvan kemoterapi (Ameliyat öncesi kemoterapi) verilmeli.
c. Neoadjuvan kemoterapi alan over kanseri hastalarda standart olan 3 kür 6 küre uzatılmalı
d. Kemoterapisi biten hastalarda şu an için ek tedavi yapılmamalı
e. İleri evre hastalarda tedavi seçeneklerine hasta ve aile ile beraber verilmeli.
Yukarıda yönergenin siz hastalar için hazırlanmış çok temel özetini görüyorsunuz. Yazının orjinaline linkten ulaşabilirsiniz:
https://ijgc.bmj.com/content/early/2020/03/27/ijgc-2020-001419
Doktorunuzun direktiflerine uyun ve güvenin lütfen. Her hasta kendine özeldir.
Çok daha aydınlık, güzel ve sağlıklı günlerde görüşmek üzere.
Saygı ve sevgilerimle
İyi ki varsınız ve buralardayız, en azından yaşamı paylaşabiliyoruz.
17 Nisan 2020 tarihinde Süleyman Engin Akhan tarafından yayınlanmış ve 11 Ocak 2023 tarihinde de son güncelleme yapılmıştır.
